Οι διαταραχές συμπεριφοράς στην παιδική ηλικία αντιπροσωπεύουν, σύμφωνα με την διεθνή έρευνα, τις πιο επίμονες και κοινές μορφές δυσλειτουργίας στο επίπεδο των διαπροσωπικών και κοινωνικών σχέσεων (Carr, 1999) . Συνοδεύονται, επιπλέον, από σοβαρές δυσκολίες προσαρμογής του παιδιού σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης (προσχολική, σχολική, δευτεροβάθμια)(Fraser & Williams, 2004∙ Κουρκούτας, 2007).
Ως προβληματικές μορφές συμπεριφοράς θεωρούνται οι ενέργειες
και οι στάσεις του παιδιού, οι οποίες δεν ταιριάζουν με την ηλικία
του και σχετίζονται με σταθερά πρότυπα (patterns) προκλητικής,
του και σχετίζονται με σταθερά πρότυπα (patterns) προκλητικής,
αντικοινωνικής και επιθετικής συμπεριφοράς απέναντι στους
άλλους (συνομηλίκους, γονείς, δασκάλους, κλπ.) (Burke et al., 2002∙
Frick, 1998∙Hinshaw & Anderson, 1996∙ Mash & Wolfe, 2001).
άλλους (συνομηλίκους, γονείς, δασκάλους, κλπ.) (Burke et al., 2002∙
Frick, 1998∙Hinshaw & Anderson, 1996∙ Mash & Wolfe, 2001).
Με βάση το διεθνώς αποδεκτό διαγνωστικό εγχειρίδιο DSM, οι διαταραχές διαγωγής, η εναντιωτική /προκλητική διαταραχή και η υπερκινητικότητα/σύνδρομο ΔΕΠΥ, θεωρούνται οι πιο συνηθισμένες
μορφές προβλημάτων συμπεριφοράς στη πρώτη σχολική ηλικία (APA, 1998). Οι διαταραχές αυτές πιθανώς να εμφανίζονταισυγχρόνως όλες μαζί ή σε διαφόρους συνδυασμούς μεταξύ τους
(Burke et al., 2002. Farrington, 1998∙Lahey et al., 2000).
(Burke et al., 2002. Farrington, 1998∙Lahey et al., 2000).
Παιδιά με διαταραχές συμπεριφοράς στην προσχολική και σχολική ηλικία, τα οποία δεν έχουν δεχθεί κάποια ψυχοπαιδαγωγική και ψυχοθεραπευτική βοήθεια παρουσιάζουν τον κίνδυνο να αναπτύξουν στην ενήλικη ζωή αντικοινωνικές τάσεις ή διαταραχές προσωπικότητας, αλλά και ποικίλες άλλες ψυχικές και διαπροσωπικές δυσκολίες (όπως συζυγική αστάθεια, επαγγελματική και κοινωνική
απομόνωση/περιθωριοποίηση) (Farrington, 1998∙ Fergusson, & Lynskey, 1998∙ Loeber, et al., 1998∙ Moffit & Caspi, 2001).
Η επιθετικότητα, ως βασικό συστατικό των διαταραχών συμπεριφοράς, εκτείνεται σε ένα ευρύ φάσμα αντιδράσεων που διαφοροποιούνται μεταξύ τους με βάση κάποια χαρακτηριστικά (ένταση, διάρκεια, μορφή, σκοπό, στόχο, κίνητρα, συνοδευτικά συναισθήματα, κοκ.) (Mahon & Kotler, 2004).
απομόνωση/περιθωριοποίηση) (Farrington, 1998∙ Fergusson, & Lynskey, 1998∙ Loeber, et al., 1998∙ Moffit & Caspi, 2001).
Η επιθετικότητα, ως βασικό συστατικό των διαταραχών συμπεριφοράς, εκτείνεται σε ένα ευρύ φάσμα αντιδράσεων που διαφοροποιούνται μεταξύ τους με βάση κάποια χαρακτηριστικά (ένταση, διάρκεια, μορφή, σκοπό, στόχο, κίνητρα, συνοδευτικά συναισθήματα, κοκ.) (Mahon & Kotler, 2004).
Στο ένα άκρο του φάσματος τοποθετούνται οι ακραίες βίαιες
επιθετικές μορφές συμπεριφοράς που παρατηρούνται σε εφήβους και
ενηλίκους (σωματική βία, βανδαλισμοί, εγκληματικότητα) και στο
άλλο άκρο, οι όποιες μορφές επιθετικότητας που μπορεί να περιλαμβάνουν προκλητικές στάσεις και συγκαλυμμένες μορφές λεκτικής και μη λεκτικής επιθετικότητας (π.χ. εναντίωση, ψέμα, κλοπή
άλλο άκρο, οι όποιες μορφές επιθετικότητας που μπορεί να περιλαμβάνουν προκλητικές στάσεις και συγκαλυμμένες μορφές λεκτικής και μη λεκτικής επιθετικότητας (π.χ. εναντίωση, ψέμα, κλοπή
μικροαντικειμένων) που παρατηρούνται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό στην παιδική ηλικία (βλ., Κουρκούτας, 2007).
Η εναντιωτική /προκλητική διαταραχή που αποτελεί μια από τις πιο συχνές μορφές προβληματικής συμπεριφοράς στην παιδική ηλικία (Greene et al., 2004) συνήθως εκφράζεται με επαναλαμβανόμενες
Η εναντιωτική /προκλητική διαταραχή που αποτελεί μια από τις πιο συχνές μορφές προβληματικής συμπεριφοράς στην παιδική ηλικία (Greene et al., 2004) συνήθως εκφράζεται με επαναλαμβανόμενες
αρνητικές, προκλητικές μορφές ανυπακοής και εχθρικές
συμπεριφορές προς τους δασκάλους και τους συμμαθητές, τους
ενήλικους και, κυρίως, τους εκπροσώπους μιας αρχής (APA, 1998).
Αυτό που πρέπει να τονισθεί είναι ότι η κατηγορία των παιδιών με προβλήματα /διαταραχές συμπεριφοράς, παρά τα κοινά στοιχεία, χαρακτηρίζεται από εξαιρετική ποικιλία και ετερογένεια, και όσον αφορά την υποκείμενη ψυχική οργάνωση, αλλά και όσον αφορά την έκφραση των συμπτωμάτων (Burke et al., 2002∙ Frick & Morris 2004∙ Hinshaw & Anderson, 1996∙ Loeber & StouthamerLoeber, 1998).
Αυτό που πρέπει να τονισθεί είναι ότι η κατηγορία των παιδιών με προβλήματα /διαταραχές συμπεριφοράς, παρά τα κοινά στοιχεία, χαρακτηρίζεται από εξαιρετική ποικιλία και ετερογένεια, και όσον αφορά την υποκείμενη ψυχική οργάνωση, αλλά και όσον αφορά την έκφραση των συμπτωμάτων (Burke et al., 2002∙ Frick & Morris 2004∙ Hinshaw & Anderson, 1996∙ Loeber & StouthamerLoeber, 1998).
Η εξατομικευμένη και προσωποποιημένη προσέγγιση, η οποία
λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες εκδήλωσης των διαταραχών, τα
προσωπικά χαρακτηριστικά την ηλικία του παιδιού, τις ικανότητες
αυτοέκφρασης, καθώς και την οικογενειακή δυναμική πρέπει να αποτελεί τη βασική αρχή κάθε παρέμβασης (Connor, 2002∙ Κουρκούτας, 2007). Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η προκλητικότητα και
η αντιδραστικότητα στην προσχολική ηλικία χρήζουν διαφορετικής προσέγγισης από την ανοιχτή επιθετικότητα της σχολικής ή εφηβικής ηλικίας, αλλά και από την συγκαλυμμένη επιθετικότητα (π.χ. ψέματα, μικροκλοπές) της παιδικής ηλικίας (βλ. Walker, Colvin, & Ramsey, 1995).
Ανεξάρτητα από τη σοβαρότητα της διάγνωσης των συμπεριφοριστικών προβλημάτων, ο σχεδιασμός των στρατηγικών παρέμβασης και η επιτυχημένη εφαρμογή τους στο πλαίσιο του σχολείου παραμένει η βασική πρόκληση για γονείς, δασκάλους, και ειδικούς επαγγελματίες.
αυτοέκφρασης, καθώς και την οικογενειακή δυναμική πρέπει να αποτελεί τη βασική αρχή κάθε παρέμβασης (Connor, 2002∙ Κουρκούτας, 2007). Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η προκλητικότητα και
η αντιδραστικότητα στην προσχολική ηλικία χρήζουν διαφορετικής προσέγγισης από την ανοιχτή επιθετικότητα της σχολικής ή εφηβικής ηλικίας, αλλά και από την συγκαλυμμένη επιθετικότητα (π.χ. ψέματα, μικροκλοπές) της παιδικής ηλικίας (βλ. Walker, Colvin, & Ramsey, 1995).
Ανεξάρτητα από τη σοβαρότητα της διάγνωσης των συμπεριφοριστικών προβλημάτων, ο σχεδιασμός των στρατηγικών παρέμβασης και η επιτυχημένη εφαρμογή τους στο πλαίσιο του σχολείου παραμένει η βασική πρόκληση για γονείς, δασκάλους, και ειδικούς επαγγελματίες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου